Otyłość jest zaliczana przez WHO do chorób, dlatego należy traktować ją bardzo poważnie. To przede wszystkim skutek intensywnego rozwoju cywilizacyjnego – ponieważ występuje głównie w krajach wysoko rozwiniętych, z powszechnym dostępem do wysokoprzetworzonej żywności. Jakie są najczęstsze przyczyny otyłości? Jakie jest prawidłowe BMI dorosłych?
W jaki sposób tyjemy?
Proces tycia polega na zwiększaniu się ilości komórek tłuszczowych w tkance podskórnej, a także wokół narządów wewnętrznych. Adipocyty, czyli komórki tkanki tłuszczowej, wytwarzają się już w życiu płodowym. W ciągu całego życia mogą rozrastać się na skutek zwiększania ilości lub własnych rozmiarów. Lipogeneza, czyli proces powstawania tłuszczu w organizmie, jest kontrolowany nie tylko przez czynniki dietetyczne, ale również nerwowe, hormonalne oraz pozostałe czynniki biorące udział w metabolizmie. Oznacza to, że tyjemy poprzez dostarczanie organizmowi zbyt dużych ilości energii, którą musi on zmagazynować w postaci tłuszczu. Jednak niektóre czynniki sprawiają, że ten proces magazynowania przebiega w sposób patologiczny – na skutek różnych chorób hormonalnych lub zaburzeń odżywiania. Prawidłowe BMI wynosi około 18,5-24,9 dla osób dorosłych – do tego wyniku warto dążyć.
Otyłość jako choroba cywilizacyjna
Główną przyczyną otyłości jest nadkonsumpcja energii. Jemy bardzo duże ilości jedzenia, ale nie takiego, które zapewniłoby prawidłowe odżywienie organizmu, ale wysokoprzetworzonego. Taka żywność nie ma dużych wartości odżywczych – zawiera głównie cukry proste, tłuszcze oraz substancje, których zadaniem jest modyfikowanie smakowitości jedzenia. Mogą one mieć charakter uzależniający. Prowadzi to do stanu, w którym jemy dużo więcej, niż organizm potrzebuje, ponieważ podczas spożywania takiej przetworzonej żywności w mózgu uwalniają się hormony odpowiedzialne za poczucie szczęścia i komfortu. Otyłość występuje najczęściej w krajach wysoko rozwiniętych – tam, gdzie przetworzone jedzenie jest bardzo tanie i dostępne na każdym kroku. Zdecydowanie sprzyja to przyjmowaniu dużo większej niż potrzebna liczby kalorii na co dzień. Wyliczając swoje BMI można sprawdzić, czy nasza masa ciała jest prawidłowa w stosunku do naszego wzrostu.
Do czego służy BMI?
BMI dla dorosłych i dzieci oznacza stosunek masy ciała do wzrostu danej osoby. Jak wyliczyć BMI? Wystarczy podzielić swoją masę ciała przez wzrost w centymetrach podniesiony do kwadratu. Czy BMI ma sens? Oczywiście – pozwala oszacować, czy znajdujemy się granicach normy, czy wystajemy poza nią. W przypadku sportowców o dużym poziomie tkanki mięśniowej nie jest to wskaźnik zbyt miarodajny, dlatego stosuje się go głównie w przypadku osób z normalnym poziomem tkanki mięśniowej.
Zdrowotne przyczyny otyłości
Otyłość spowodowana nadkonsumpcją kalorii zwykle ma podłoże psychiczne, dlatego nie wolno jej bagatelizować i należy znaleźć jej przyczynę zanim rozpocznie się odchudzanie. Wskazane są konsultacje z psychodietetykiem, który ustali plan leczenia i zapotrzebowanie kaloryczne. Oprócz tego, osoby otyłe bardzo często chorują na choroby współistniejące, nierzadko będące przyczyną otyłości. To na przykład niedoczynność tarczycy, która powoduje nieprawidłowy metabolizm tłuszczów i cukrów i sprawia, że nawet przy prawidłowej kaloryczności potraw można zacząć tyć i trudno zrzucić przybraną masę ciała.
Dużym problemem jest także insulinooporność, która może prowadzić do cukrzycy typu 2 i związanej z nią otyłości. Leptynooporność to z kolei odporność organizmu na działanie hormonu sytości – czyli trudność w uzyskaniu sytości przy posiłku o właściwej, wyliczonej dla danego pacjenta kaloryczności.
Dlaczego warto podjąć się odchudzania?
Należy pamiętać, że nadwaga i otyłość to nie tylko kwestia estetyczna, ale przede wszystkim problem realnie wpływający na poczucie własnej wartości, czyli na psychikę, oraz na zdrowie. Podejmując z nią walkę należy przede wszystkim sięgnąć głębiej – zastanowić się, jakie mechanizmy spowodowały nadmierną masę ciała i rozpocząć walkę z przyczynami otyłości. Dzięki temu dieta i treningi będą o wiele skuteczniejsze. To zdecydowanie cel, do którego warto dążyć!